Minister van VWS Ernst Kuipers is duidelijk: tijdens de informele EU Gezondheidsraad in Las Palmas de Gran Canaria eind juli heeft hij zich uitgesproken tegen de zelfcertificering van ICT-leveranciers en hij benadrukte de cruciale rol van externe certificering om optimale interoperabiliteit en veiligheid van Elektronische Patiëntendossiers (EPD) te waarborgen. Maar ook de ontwikkelingen rondom de European Health Data Space (EHDS), de recente invoering van de Wet Elektronische Gegevensuitwisseling Zorg (Wegiz) én de rapportage van de WHO over de digitalisering van de gezondheidszorg in Europa, onderstrepen het belang van een open infrastructuur waar informatie vrijelijk kan stromen.
Inmiddels loop ik al een tijdje rond in de wereld van zorg & ICT en ik zie dat het sinds jaar en dag al ontzettend ingewikkeld is om data van of via een EPD te ontsluiten. En ook ik, ruim 15 jaar aan de kant van ICT leveranciers (myneva & NiceDay), onderstreep de noodzaak tot uitwisseling, #leadingchange.
Waarom het wenselijk is om open ICT systemen te hebben in zorg is wel duidelijk; de cliënt heeft laagdrempelig toegang nodig tot zijn gegevens en zorgverleners moeten in de keten zorginformatie kunnen uitwisselen om dubbelingen en onvolkomenheden te voorkomen. Maar ook bínnen zorginstellingen speelt uitwisseling van gegevens tussen eigen systemen een grote rol. Naast het EPD draaien er tal van andere ICT oplossingen die specifieke behoeftes invullen (denk aan ondersteuning van het primaire/ behandelproces, Routine Outcome Monitoring ofwel ROM, medicatie voorschrijfsystemen, e-healthoplossingen en cliëntportalen). De integratie van deze grote verscheidenheid aan oplossingen is helaas nog steeds geen gangbare zaak. Het waarom is eenvoudig te beantwoorden: geld.
EPD leveranciers hebben een gigantische lock in bij hun klanten, omdat de hoeveelheid data die ze voor hen verwerken ontzettend groot is geworden. Binnen een EPD worden veelal de back office (planning, facturatie en declaratie van geleverde zorg), de zorgdossiers (primaire proces) en wet- en regelgeving verwerkt. Bijna de gehele zorgorganisatie werkt zodoende met het EPD en is er volledig afhankelijk van. De ‘cost of change’ naar een ander EPD is zo groot, zowel in tijd als in geld, dat dat eigenlijk alleen gebeurt als een organisatie écht geen uitweg meer ziet met zijn huidige leverancier(s).
In de afgelopen tien jaar is de markt van IT leveranciers in de zorg sterk geconsolideerd. EPD leveranciers hebben met Private Equity funding een buy & build strategie opgezet: ‘rand systemen’, zoals eHealth, cliëntportalen en ROM oplossingen zijn als kralen aangeregen. Om vervolgens met cross selling de zorginstellingen van de verschillende leveranciers op hun complete productportfolio te laten landen. Deze oplossingen zijn onderling vaak redelijk geïntegreerd, maar zij stellen zich zeer rigide op als het gaat om ontsluiting met ‘systemen van buiten de groep’. Zo wordt over de rug van het IT landschap van zorgorganisaties een robbertje gevochten door hun leveranciers. De geïntegreerde systemen zijn een one-stop-shop geworden, waarbij op de achtergrond door de aandeelhouders louter op een zo hoog mogelijk rendement wordt gestuurd. Met als gevolg: prijsverhogingen en kostenverlagingen en bovendien komt de innovatie tot stilstand. Daarbij zijn nieuwe, innovatieve oplossingen moeilijk schaalbaar in de vastgeroeste IT landschappen.
Klassieke leveranciers hebben geen baat bij uitwisseling en innovatie, want dat kost ze geld of business. Het afdwingen van uitwisselbaarheid is mijn inziens de enige manier om beweging te krijgen in de markt. Aan NiceDay zal het in ieder geval niet liggen, en zo zijn er gelukkig ook tal van andere oplossingen die juist open koppelbaarheid nastreven (Nedap, Care2Declare, VIPlive, MindDistrict, Psylaris, OpenHealthHub en vast nog meer!). Maar naast technisch integreren doen we ook steeds meer co-creatie op open contentontwikkeling, waaronder met PsyQ, Mondriaan, Thubble en Gezond Leven Diëtisten. Deze content is vrij toegankelijk voor iedereen, of je nu zorgprofessional, cliënt of organisatie bent.
Als we de uitdagingen in de zorg nu én in de toekomst effectief te lijf willen gaan, zullen we digitalisering een centrale plaats moeten geven. Niet om menselijk werk te vervangen, maar om menselijk werk te vergemakkelijken en tegelijkertijd kwaliteit te borgen. We weten dat we steeds meer zorg moeten leveren, zonder dat er veel professionals in de zorg bij zullen komen. Dus laten we ophouden om vanwege financieel gewin en marktposities uitwisseling tegen te gaan en innovatie te remmen en beginnen met samenwerken!
Zonder er nu meteen een uithangbord voor NiceDay bij te maken, ben ik wel verdraaid trots op wat we doen. En ook op hoe we het doen. Zo zijn we uitgenodigd door het waardenetwerk internationaal verbinden van de Nederlandse GGZ om een e-mental health match te organiseren op de Global Leadership Exchange 2024. Een groot, internationaal congres dat komend jaar in Nederland wordt gehost met als thema ‘Leading Change’.
Het systeem veranderen kunnen we niet alleen, daarom nodig ik iedereen uit die mee wil bewegen door met ons in dialoog te gaan, samen een tof project of onderzoek op te pakken, of natuurlijk gewoon een kick-ass integratie te realiseren. Who’s in?
